25 Ocak 2006
Türkiye, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nde ilk defa vicdani ret konusunda mahkum oldu. Ankara davacıya toplam 11 bin Euro tazminat ödeyecek.
"Savaş Karşıtları Derneği" üyesi Osman Murat Ülke tarafından 1998 yılında Strasbourg Mahkemesi'nde açılan davanın gerekçeli kararında, "askerlik hizmeti yapmak istemeyen davacıya yönelik muameleler insan onurunu küçük düşürücü ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin işkence ve kötü muameleyle ilgili maddesine aykırıdır" hükmü yer alıyor.AİHM tutanaklarında davacı Osman Murat Ülke'nin, üniforma taşımayı reddettiği gerekçesiyle 1995-1999 yılları arasında toplam 701 gün hapis yattığı, şu anda aranmakta olduğu, gizli yaşadığı için resmi evlilik yapamadığı ve doğan çocuğunu dahi tanıyamadığı bilgileri yer alıyor.AİHM'nin gerekçeli kararında, davacı hakkında felsefi görüşleri nedeniyle askerlik hizmeti yapmayı reddettiği gerekçesiyle alınan mahkumiyet kararlarının kendisini "küçük düşürücü" bir konuma koyduğu görüşü belirtilerek, bu durum "kötü muamele" olarak yorumlanıyor. 'TÜRK YASALARI YETERSİZ'Kararda ayrıca felsefi görüşlerinden ötürü askerlik hizmeti yapmayı reddedenlerle ilgili olarak Türk yasalarının yetersiz olduğu ve konunun sadece askeri kanunlarla çözümlenemeyeceği vurgulanarak Ankara'ya bu konuda yasal düzenleme yapması mesajı veriliyor.Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin kararını değerlendiren askeri kaynaklar, Türkiye'deki zorunlu askerlik sistemini kökten değiştirecek bir durumun, bu aşamada söz konusu edilemeyeceğini söylediler. ASKERİ ÇEVRELERDEN DEĞERLENDİRMEAskeri çevreler, mükellefiyet esasına dayalı askerlik sistemine, alternatif askerlik hizmetine dayalı başka bir sistem getirmenin Türkiye şartlarında mümkün olmadığını belirttiler. Her ülkenin tehdit algılamalarına dayalı bir sistemi bulunduğuna dikkat çeken askeri çevreler, böyle bir düzenlemenin kaos yaratacağını ifade ettiler. Avrupa Birliği üyesi ülkelerin bazılarında vicdani ret uygulamasının bulunmadığına da dikkat çeken kaynaklar, uygulamanın bulunduğu ülkelerde ise zorunlu askerlik yerine, profesyonel askerlik sisteminin bulunduğunu belirttiler. Uluslararası hukuk profesörü Ferit Hakan Baykal ise kararın emsal teşkil etmekle birlikte, ancak söz konusu kararla birebir aynı koşulların olduğu yeni bir durumda AİHM'in benzer kararlar verebileceğine dikkat çekti.AİHM'nin vicdani ret konusunda Türkiye hakkında aldığı bu ilk karar "örnek"oluşturması bakımından önem taşıyor. Ankara için doğrudan bağlayıcı olan karar temelinde "alternatif askerlik hizmeti" formülü yaratılmaması halinde Strasbourg'a gelecek bu tür davaların sistematik olarak Ankara'nın aleyhinde sonuçlanma riski bulunuyor.
